De Protestantse Kerk in Nederland spreekt tijdens de herdenking van de Kristallnacht op 8 november een schuldbelijdenis uit richting de Joodse gemeenschap. Hoe zit het wat dat betreft eigenlijk met de Rooms-Katholieke Kerk? Daarover vertelt mgr. Herman Woorts, hulpbisschop van Utrecht, in een podcast van katholiekleven.nl.

Mgr. Woorts is referent namens de Bisschoppenconferentie voor de contacten met rabbijnen en Joodse religieuze gemeenschappen. Hij vertelt over ‘Nostra Aetate’, de verklaring van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) over de relatie van de Rooms-Katholieke Kerk ten opzichte van andere godsdiensten, waaronder het Jodendom. “We komen als christenen voort uit het Jodendom. Het christendom is begonnen als Joodse beweging, we kunnen onszelf alleen goed verstaan als we geworteld zijn in de Joodse traditie.”

“In 1995 hebben de Nederlandse bisschoppen nog eens nadrukkelijk verwoord dat we die band moeten koesteren en voeden.” Mgr. Woorts verwijst naar de verklaring van de bisschoppen ‘Levend uit één en dezelfde wortel’. Deze kwam uit bij vijftig jaar bevrijding en dertig jaar na de afkondiging van ‘Nostra Aetate’. Hij leest er een deel uit voor: “Zoals wij dit jaar met dankbaarheid vervuld worden als we terugdenken aan het einde van de oorlog, zo worden wij met schaamte en ontzetting vervuld als wij terugdenken aan de ‘Shoah’. […] Uit ons land werd het op één na hoogste percentage Joden weggevoerd en vermoord. Die gedachte laat ons niet los.”

Onder ‘Fouten’ wordt in het document de vraag gesteld of katholieken niet meer hadden kunnen en moeten doen. “Zeker is dat ook kerkelijke instanties fouten hebben gemaakt,” aldus de bisschoppen. “Een traditie van theologisch en kerkelijk anti-judaïsme heeft bijgedragen tot het ontstaan van een klimaat waarin de ‘Shoah’ kon plaatsvinden. Een zogenaamde ‘catechese van de verguizing’ leerde dat het Jodendom na de dood van Christus als volk verworpen zou zijn. Mede door zulke tradities stonden ook in ons land katholieken soms gereserveerd tegenover Joden, soms zelfs onverschillig of afkerig. Direct na de oorlog was dit nog merkbaar bij de terugkeer van onderduikers en overlevenden uit de vernietigingskampen. Wij wijzen deze traditie van kerkelijk anti-judaïsme af en betreuren de afschuwelijke gevolgen ervan. Met onze paus en met andere Bisschoppenconferenties veroordelen wij elke vorm van antisemitisme als een zonde tegenover God en de mens.”

In de podcast vertelt mgr. Woorts over kardinaal De Jong en de Nederlandse bisschoppen tijdens de oorlog. Hij spreekt over toenemend antisemitisme anno nu en de gezamenlijke verklaring van de Rooms-Katholieke Kerk en de PKN daartegen van 28 juni 2019. De relatie met rabbijnen en andere Joden omschrijft hij als “goed en vriendschappelijk.” Mgr. Woorts: “Dat heeft ook te maken met ons geloof in de ene God, in een samenleving waarin dat steeds minder vanzelfsprekend is geworden.”

Luister hier naar deze podcast met mgr. Woorts

Elk jaar houdt de Rooms-Katholieke Kerk de Dag van het Jodendom (17 januari)
Zie voor meer informatie en documentatie dagvanhetjodendom.nl/documenten

Foto: Ramon Mangold