Sacrament van het huwelijk

Een unieke liefde, zoals jullie liefde, jullie huwelijk is, zo is er geen één. En toch is jullie liefde ook een afbeelding van de liefde van God voor iedere mens. En zo is het al vanaf het begin.

God heeft ons geschapen uit liefde en heeft ons ook geroepen tot de liefde – een fundamentele roeping die iedere mens is aangeboren. De mens is immers geschapen naar Gods beeld en gelijkenis en God is zelf liefde. Omdat God de mens als man en vrouw geschapen heeft, wordt hun wederzijdse liefde een afbeelding van de absolute en onvergankelijke liefde van God voor ieder mens. Dit klinkt misschien heel intimiderend, want hoe kunnen wij als mensen nu een beeld zijn van de liefde van God? Dat kunnen wij door God deel te laten zijn van onze liefde. In het sacrament van het huwelijk is God aanwezig, omdat het huwelijk iets heiligs is. En God zelf is de stichter van het huwelijk. Zo staat er in de Catechismus (CKK) geschreven: “Het huwelijksverbond, waardoor man en vrouw met elkaar een algehele levensgemeenschap vormen die uit haar natuurlijke aard gericht is op het welzijn van de echtgenoten en op het voortbrengen en opvoeden van kinderen, is door Christus onze Heer tussen gedoopten verheven tot de waardigheid van een sacrament.” Maar wat is een sacrament precies?

“De sacramenten zijn werkzame tekenen van de genade, ingesteld door Christus en toevertrouwd aan de Kerk, waardoor ons het goddelijk leven verleend wordt.” (CKK 1131)

Een werkzaam teken betekent dat Gods onzichtbare liefde zichtbaar wordt gemaakt, zoals een kus de liefde concreet maakt. Bij het huwelijk is het ‘jawoord’ zo’n teken en op die manier wordt er een verbond gesloten dat zich voegt in het verbond van God met de mensen. De echte huwelijksliefde wordt opgenomen in de goddelijke liefde. Het goddelijke zit ook in het woord ‘sacrare’, wat toewijden of heiligen betekent. Een sacrament geeft genade aan de gelovige die het ontvangt. Dankzij het sacrament ontvang je dus de genade en de kracht die nodig is voor je huwelijk.

Paus Franciscus schrijft in ‘Amoris Laetitia’ het volgende over het huwelijk: “Het huwelijk is een kostbaar teken, omdat, wanneer een man en een vrouw het sacrament van het huwelijk vieren, God als het ware zich in hen ‘weerspiegelt’, op hen zijn eigen trekken en het onverwoestbaar karakter van zijn liefde drukt. Het huwelijk is de icoon van de liefde van God voor ons. Ook God is immers gemeenschap: de drie Personen van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest leven altijd en eeuwig in volmaakte eenheid. En dit is nu juist het mysterie van het huwelijk: God maakt van twee echtgenoten één bestaan.” (AL 121)

Door het huwelijksverbond worden man en vrouw één en dat is meer dan dat ze samen alleen maar een contract sluiten. Het verbond wijst naar God die in alle tijden een verbond sluit met zijn volk, waarin Hij laat zien dat Hij altijd trouw is en blijft. In het Oude Testament kunnen we lezen over het verbond dat God sluit met het Joodse volk. Door het leven, de dood en verrijzenis van Jezus komt er een nieuw verbond, het verbond tussen Christus en de Kerk. Zoals Paulus schrijft: “Daarom zal de man vader en moeder verlaten om zich te hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één vlees zijn. Dit geheim heeft een diepe zin. Ik voor mij betrek het op Christus en de Kerk.” (Ef. 5,31-32)

In het huwelijksverbond dat je met elkaar aangaat, beloof je elkaar een aantal dingen.
De trouwbelofte die je uitspreekt is als volgt: (naam), ik aanvaard je als mijn man/vrouw, en ik beloof je trouw te blijven in goede en kwade dagen, in armoede en rijkdom, in ziekte en gezondheid. Ik wil je liefhebben en waarderen al de dagen van ons leven.
Voordat je deze trouwbelofte uitspreekt, stelt de priester (of diaken) namens de Kerk nog een aantal belangrijke vragen:

  • Jullie zijn hierheen gekomen om met elkaar te trouwen. Doen jullie dit uit vrije wil en met de volle instemming van je hart?
  • Jullie gaan elkaar trouw beloven. Zijn jullie bereid elkaar lief te hebben en te waarderen al de dagen van je leven?
  • Jullie gaan een gezin stichten. Zijn jullie bereid kinderen als geschenk uit Gods hand te aanvaarden, hen in jullie liefde te laten delen en hen in de geest van Christus en zijn Kerk op te voeden?

Uit deze vragen kunnen we vier kenmerken halen die belangrijk zijn voor het huwelijk:

  1. Vrijheid: ‘doen jullie dit uit vrije wil?’
  2. Trouw: ‘jullie gaan elkaar trouw beloven.’
  3. Volledig: ‘zijn jullie bereid elkaar lief te hebben en te waarderen al de dagen van je leven?’
  4. Vruchtbaar: ‘zijn jullie bereid kinderen als geschenk uit Gods hand te aanvaarden, hen in jullie liefde te laten delen en hen in de geest van Christus en zijn Kerk op te voeden?

Vrijheid
Echte liefde is vrij om te kiezen. Dat is heel wezenlijk, want als er sprake is van dwang is er ook geen sprake van vrije liefde. Ben je helemaal vrij in de keus voor de ander? Misschien vinden je ouders je partner wel helemaal geweldig voor jou en zetten ze je daardoor onder druk. Of misschien ben je bang om alleen te blijven of denk je de ander nodig te hebben om je hoofd boven water te houden. Dit kan ook leiden tot onvrijheid. De Kerk beschouwt de instemming uit vrije wil als het onontbeerlijk element waardoor het huwelijk tot stand komt. Zonder deze instemming is er geen sprake van een huwelijk.

Trouw
Jullie gaan elkaar trouw beloven. Dat is op zich duidelijk, maar in de praktijk is dat nog niet altijd zo eenvoudig. Het kan moeilijk of zelfs onmogelijk lijken zich voor het leven aan een mens te binden. Er zijn veel situaties waarin trouw blijven misschien ook moeilijk is. Het is niet voor niets dat deze situaties al worden benoemd in de trouwbelofte: goede en kwade dagen, armoede en rijkdom, ziekte en gezondheid. Maar in diezelfde trouwbelofte wordt ook gezegd hoe je die trouw kan bewaren: door elkaar lief te hebben en te waarderen al de dagen van je leven. Trouw zijn is een keuze, die soms veel daadkracht nodig heeft, maar ook een waar je de genade voor krijgt als je daarom vraagt. God bemint ons met een definitieve en onherroepelijke liefde. Jullie mogen deel hebben aan deze liefde en erdoor gedragen en gesteund worden, en zo ook door jullie trouw getuigen zijn van Gods trouwe liefde.

Volledig
Hierboven werd het al naar voren gehaald: man en vrouw vormen met elkaar een algehele levensgemeenschap (CKK 1601). Als man en vrouw delen jullie alles met elkaar. Jullie delen natuurlijk een huis en materiële zaken, maar hier gaat het meer om een kwestie van het hart. Jullie delen je leven met elkaar, helemaal, zonder dingen te verbergen of terughoudend te zijn. Huwelijksliefde draait om zelfgave, een vriendschap gericht op een steeds stabielere en intensere eenheid. Deze bijzondere vriendschap tussen man en vrouw krijgt een alles omvattend karakter, dat alleen maar in de huwelijksverbintenis is gegeven. Juist omdat zij alles omvattend is, is deze verbintenis ook exclusief en trouw en staat zij open voor de voortplanting (‘Amoris Laetitia’, 125).

Vruchtbaar
Man en vrouw zijn van het begin af aan geroepen om vruchtbaar te zijn: weest vruchtbaar en wordt talrijk (Genesis 1,22). Echte liefde kan niet ingekapseld worden, maar wil delen en vruchtbaar zijn. Dat is concreet door het krijgen van kinderen, een ‘hoogtepunt en bekroning van de liefde’. Als je geen kinderen kunt krijgen, kan je huwelijk nog steeds een vruchtbaarheid uitstralen die zich uit in liefdadigheid, gastvrijheid en opoffering.

Conclusie
Vrij, trouw, volledig en vruchtbaar. Dat zijn de kenmerken van een echt kerkelijk huwelijk. De Kerk heeft dit niet zomaar bedacht, maar heeft gekeken naar datgene wat Christus voor ons heeft gedaan. In zijn liefde heeft Hij zich volkomen vrij, volledig en trouw tot aan het kruis weggeschonken. Op z’n zachtst gezegd kun je zeggen dat zijn gave heel vruchtbaar is geweest: dankzij Zijn kruisdood konden wij bij God komen. En wij zijn in het huwelijk tot hetzelfde geroepen!