De zusters Franciscanessen vierden op 21 november het 150-jarig bestaan van hun klooster in Denekamp. Hoofdcelebrant tijdens de feestelijke Eucharistieviering was de Utrechtse hulpbisschop mgr. Woorts. “Een klooster dat 150 jaar bestaat, dat komt zeker in deze tijd niet zo vaak meer voor. Daarom was het voor mij een grote eer om voor de Eucharistieviering bij dit jubileum als hoofdcelebrant gevraagd te worden,” aldus mgr. Woorts. Concelebranten waren mgr. Cornelissen van het bisdom Groningen-Leeuwarden en oud-deken Zegveld, de pastor van het klooster. “Voor mgr. Cornelissen en mij is dit bekend en vertrouwd terrein: wij zijn hier om uiteenlopende redenen in de afgelopen decennia meermalen geweest,” zo zei mgr. Woorts.

Voor de recent gewijde bisschop Cornelissen was het de eerste keer dat hij in zijn nieuwe functie terugkwam op voor hem oude en vertrouwde grond. Hij was eerder vele jaren pastoor in Denekamp en omgeving en tot voor kort bisschoppelijk vicaris van Deventer/Overijssel, hij was al voor dit jubileum gevraagd voordat zijn bisschopsbenoeming bekend werd.

Op 23 november 1875 betrokken drie Zusters Franciscanessen uit Thuine hun ‘vluchthuis’ in Noord-Deurningen. Ook Moeder Anselma, de stichteres van de congregatie, kwam met hen mee. Dit alles was het gevolg van de zogenaamde ‘Kulturkampf’. Rijkskanselier Bismarck beschouwde de katholieke Kerk als een gevaar. Om de toekomst van de congregatie veilig te stellen, besloot Moeder Anselma om ook een klooster in Nederland te stichten. De congregatie bestond toen pas zes jaar. Het eenvoudige begin in Nederland van 1875 groeide uit tot een echt groot werk ten dienste van de Kerk, van zieken en bejaarden, van kinderen in internaten en op scholen, in parochies en in de wijk. Vele zusters in kleine conventen in de parochies verrichtten veel pastoraal, sociaal en maatschappelijk werk. De laatste decennia is het aantal zusters in Nederland sterk afgenomen en in 2000 kwamen de eerste vier zusters uit Indonesië naar Denekamp.

In zijn preek stond mgr. Woorts stil bij de rol die zusters in het leven van menigeen hebben gespeeld, ook in zijn leven. Ze waren actief in de zorg en op school, mgr. Woorts haalde warme herinneringen op aan zr. Johanna, een Dochter van Liefde bij wie mgr. Woorts in de kleuterklas zat. Ook later leerde mgr. Woorts zusters kennen, zoals in het Aartsbisdom Utrecht de Zusters Franciscanessen van Denekamp. Hij noemde en roemde hun brede inzet: voor de vroegere priesteropleiding het Ariënskonvikt, in de zorg voor priesters in parochies en in het verzorgen van retraites in het klooster.
Mgr. Woorts: “God heeft veel zegen gegeven door uw congregatie, Zijn zegen aan ontelbaar velen, hier in Denekamp, in Twente, in ons Aartsbisdom Utrecht en daarbuiten, tot ver in Tanzania en in Indonesië aan toe. En wat zijn wij daar dankbaar voor, zeker ook voor de komst en toewijding van de Zusters die vanaf het jaar 2000 vanuit Indonesië naar hier gekomen zijn! Zij hebben al veel betekend, waaronder voor vormelingen die hier dankzij hen kennis hebben gemaakt met de H. Franciscus en met wie zij gezongen en gedanst hebben. Als bisschoppen horen we dat die dag hier bij de Indonesische Zusters voor deze kinderen zoveel indruk maakt.”
“Uw 150-jarig jubileum valt samen met Heilig Jaar 2025, een jaar van hoop,” zo benadrukte mgr. Woorts. “U, Zusters, gaat met vertrouwen verder de toekomst in, hoe die ook zal zijn. U gaat verder – indachtig het motto van dit Heilig Jaar – als ‘pelgrims van hoop’.”

En er klonk die dag al een hoopvolle en verrassende boodschap. Want de Indonesische zusters van het klooster in Denekamp krijgen versterking. Volgend jaar komen er twee zusters bij van de congregatie in Indonesië, waarmee het totaal aantal zusters op zeven komt. De eersten kwamen in 2000; in 2018 kwamen er nog drie bij en volgend jaar dus nog eens twee. Dit maakte zuster Aquina bekend, zij is de provinciaal overste van de congregatie van de Zusters Franciscanessen in Indonesië. Het nieuws werd met applaus van de honderden gasten in de kloosterkapel ontvangen.
In feite herhaalt de geschiedenis zich, maar dan in omgekeerde volgorde. Want in 1932 vertrokken vier zusters vanuit Denekamp naar Indonesië. Hun missie daar is uitgegroeid tot een bloeiende kloostergemeenschap met liefst 270 zusters. De komst van opnieuw twee Indonesische zusters naar Denekamp betekent een welkome aanvulling en ondersteuning voor de vijf die er al langer zijn. Of zoals zuster Aquina het uitdrukte: “Het is een teken van onze bereidheid verder te schrijven aan de geschiedenis van onze congregatie in Denekamp.”

Naast de feestelijke Eucharistieviering stond er die dag onder meer een officieel deel met toespraken, zang en dans op het programma, het planten van een jubileumboom in de kloostertuin en een feest bij het Sterrebos in Beuningen voor genodigden en personeel als afsluiting. Burgemeester John Joosten vertelde over “het bijzondere verhaal van de Franciscanessen van Denekamp en hun klooster. Een geschiedenis,” zo zei hij, “van dienstbaarheid, gastvrijheid en sociale betrokkenheid die ons allemaal – en ook mij – inspireert.” Joosten roemde hun missie: “Openstaan voor mensen in nood. Niet alleen in woord maar juist ook in daad.” Hij wees in dat verband op de opvanglocatie bij het klooster sinds 2022 voor Oekraïense vluchtelingen. “U bent een voorbeeld voor wat onze maatschappij juist nu zo hard nodig heeft. Laat het klooster een baken blijven van menselijkheid en verbondenheid waarin ieder mens zich gezien en begrepen voelt.”
Zuster Inge keek in haar toespraak als overste in Denekamp naar de toekomst van het klooster. Een toekomst die er met de Indonesische zusters weer is. En dat had zij ook niet verwacht, gaf zij eerlijk toe, met het ouder worden van de Europese zusters. “We willen graag verder schrijven aan ons aller levensverhaal. We vertrouwen erop daarmee op de goede weg te zijn.”
Aan dat levensverhaal van de zusters schrijft ook Leo Fijen mee. De voormalig tv-presentator en uitgever is regelmatig te gast in het klooster in Denekamp en presenteerde tijdens het jubileum zijn boek ‘Thuiskomen in Denekamp’ over 150 jaar Franciscanessen in Denekamp. Fijen laat naast de zusters allerlei andere betrokkenen bij het klooster aan het woord en zodoende ontstaat er een goed beeld van het klooster. De auteur benadrukte de rol van de zusters van Denekamp bij de emancipatie van jonge vrouwen in het begin van de vorige eeuw. “Dat woord was toen nog niet eens uitgevonden,” stelde Fijen vast. “Maar in Denekamp gebeurde het. Voor jongens waren er toen onderwijs en opleidingen. Voor meisjes was er helemaal niets. De zusters brachten daar verandering in. Zij begonnen met opleidingen en toerusting voor jonge vrouwen in de zorg, het onderwijs en in de gezinnen.”

Foto’s: Caspar Kouijzer