Oktober 2010

Maria: bron van hoop

Voor katholieken is de Heilige Maagd Maria een teken en bron van hoop. Zoals Christus onze voorspreker is bij God de Vader, zo is Maria onze voorspreekster bij Christus. In de oktobermaand richten we daarom onze aandacht speciaal op Maria.

Enkele jaren geleden heb ik een pelgrimsreis naar Lourdes mogen begeleiden, waaraan ook een man deelnam die leed aan een hersentumor. Hij was erg ziek en verzwakt. Regelmatig had hij injecties met zware pijnstillende middelen nodig die zijn bewustzijn onderdrukten, om zijn hoofdpijn nog enigszins dragelijk te maken. Er zijn altijd wel mensen die opmerken: ‘maar het is toch onverantwoordelijk om een zo zieke man in de terminale fase van zijn leven per trein een lange reis naar het buitenland te laten maken!’ Het is waar dat de pelgrimsreis een zware belasting voor hem was. Enkele dagen na terugkeer uit Lourdes is hij overleden. Echter, het was zijn diepste verlangen om met de pelgrimsreis mee te gaan. Hij was zeer erkentelijk voor de mogelijkheid die hem was geboden om naar de grot te Lourdes te gaan, waar Maria in 1858 aan Bernadette Soubirous is verschenen. Het was zijn innige hoop om door de moeder van Jezus te worden begeleid tot de hemelpoort. Hij stelde heel zijn hoop op haar als zijn voorspreekster.

Waarom is Maria een teken en bron van hoop? Pater Philippe, dominicaan en hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Fribourg, tevens stichter van de congregatie van de broeders en die van de zusters van St. Jan, geeft op die vraag een op het eerste gezicht misschien verrassend antwoord: hoop is uiteindelijk gebaseerd op gehoorzaamheid. En gehoorzaamheid is karakteristiek voor Maria. Dat brengt zij ook tot uitdrukking als zij de aartsengel Gabriël antwoordt: “Zie de dienstmaagd des Heren, mij geschiede naar uw woord” (Lc. 1,38). God had haar erop voorbereid de moeder te worden van zijn Zoon Jezus. Hij had haar gevrijwaard van de erfzonde, die bij ons een aangeboren egoïsme teweegbrengt en daarmee onze bereidheid om te gehoorzamen verzwakt. In volle vrijheid kon Maria zich daardoor ter beschikking stellen voor Gods plannen.

In onze huidige maatschappij, waarin de autonomie van het individu als het hoogste ideaal geldt, zal gehoorzaamheid niet zo gauw als levenshouding worden aangeprezen. Om te begrijpen hoe gehoorzaamheid en hoop met elkaar samenhangen, is het noodzakelijk om zich een goed begrip te vormen van wat in dit verband met gehoorzaamheid wordt bedoeld. Het gaat hier niet om een kadaverdiscipline, in de zin van blinde gehoorzaamheid aan een bevel, zoals vaak wordt gedacht. Gehoorzaamheid in christelijke zin houdt in dat we ons van binnenuit volkomen openstellen om innerlijk de stem van God te kunnen horen. Als God maar de kans krijgt om in ons innerlijk zijn plannen te ontvouwen, dan worden we vanzelf hoopvol gestemd. Die innerlijke gehoorzaamheid hebben we ook nodig om te kunnen horen wat onze medemensen ten diepste van ons verlangen en nodig hebben. Zonder deze innerlijke gehoorzaamheid is het onmogelijk God en medemens te dienen.

Maria spreekt in het Magnificat over haar eigen nederigheid waar God met welgevallen op heeft neergezien (vgl. Lc. 1,48). Dit betekent allerminst dat ze een zwakke vrouw was zonder talenten of enige weerbaarheid. Integendeel, ze was een krachtige en ferme vrouw. Nederigheid is ook geen valse bescheidenheid, maar realiteitsbesef met betrekking tot de feitelijke verhoudingen die we hebben met God en medemensen. Maria kiest er bewust voor om zich nederig en klein te maken, om daardoor God en ons te kunnen dienen. Wij blazen onszelf door ons aangeboren egoïsme vaak teveel op, waardoor we weinig oor en oog overhouden voor wat God of medemensen ons te zeggen of te vragen hebben.

Bovengenoemde man met zijn hersentumor, die bijna direct na terugkeer uit Lourdes overleed, heeft gehoorzaamd, dat wil zeggen gehoor gegeven aan een innerlijk diep verlangen, voortvloeiend uit zijn geloof in Christus en ingegeven door de Heilige Geest. Daardoor kon hij zijn hoop stellen op de voorspraak van Maria. Gehoor gevend aan dit diepe verlangen en daardoor vervuld van hoop had hij besloten de moeilijkheden verbonden aan zijn pelgrimsreis naar Lourdes te trotseren om Maria bij de grot in Lourdes speciaal om haar voorspraak en begeleiding te vragen.