September 2019

Gedachten bij een feest in Duitsland

Op zondag 8 september jl. woonde ik het Suitbertusfeest bij in Kaiserswerth. Daardoor kon ik dit jaar niet bij de Willibrordprocessie in Utrecht zijn. Suitbertus was één van de elf gezellen die de heilige Willibrord vergezelden bij zijn eerste missiereis naar ons land in het jaar 690. Aanvankelijk werkte hij ook in Nederland, onder meer in de Betuwe. Eén van de parochies van het aartsbisdom – in de Neder-Betuwe rond Culemborg – heeft de heilige Suitbertus tot patroon. Toen Willibrord vijf jaar later naar Rome ging om daar tot aartsbisschop van de Friezen te worden gewijd, ging Suitbertus terug naar Engeland. Je kunt je hielen ook niet lichten, of …

Maar Suitbertus kreeg van zijn oversten gewoon een andere opdracht: hij werd tot bisschop gewijd en gezonden naar de ‘Brukteren’, een Germaanse stam die bij de Rijn leefde. Suitbertus kon daar later een klooster stichten op een eiland in de Rijn. Vermoedelijk is hij hier in 713 overleden. Dit klooster werd later Kaiserwerth genoemd. Sinds 1929 is de stad Kaiserswerth onderdeel van Düsseldorf.

Suitbertus is bepaald niet vergeten in Kaiserswerth. Elk jaar wordt daar begin september zijn gedachtenisfeest groots gevierd: met een plechtige Eucharistieviering in de morgen en ‘s avonds een vesper met aansluitend een lichtprocessie door de straten in Kaiserswerth. Bij de Eucharistieviering zat de kerk vol. Overigens viel hier ook het grote aantal immigranten op, mensen met een diep geloof, waarvan wij West-Europeanen nog veel kunnen leren.

Onze West-Europese maatschappij is door en door seculier. We kunnen ons als christenen daarom in zekere zin weleens ‘vreemdelingen’ voelen in onze eigen samenleving. Men kijkt tegen gelovige christenen aan alsof het vreemdelingen zijn. En de vrij algemene tendens is toch: religie, allemaal best, als je die maar beleeft achter de voordeur, maar niet in de openbare ruimte. Deze mentaliteit is in Nederland overigens sterker dan in Duitsland. In ieder geval wordt het Suitbertusfeest in Kaiserswerth niet achter de voordeur gevierd, maar in de openbare ruimte met een lichtprocessie op de openbare weg (overigens worden processies op de openbare weg op enkele plaatsen in Nederland wel toegelaten).
De Kerk is in Duitsland in ieder geval krachtiger dan in Nederland. Ze heeft via haar talrijke katholieke instituten (voornamelijk ziekenhuizen en scholen) nog een sterke maatschappelijke presentie, mede dankzij de kerkbelasting. Het kerkbezoek ligt er rond de 8 procent, terwijl dat bij ons onder de 4 procent ligt. Het valt Duitsers wel op dat de Kerk in Nederland soms bijna vijandig wordt bejegend.

Hoe dan ook, in heel West-Europa zien we dezelfde tendens, al lopen we in Nederland voorop, omdat hier de geloofscrisis onder katholieken het eerste uitbrak. De eerste tekenen daarvan namen priesters al waar onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog. Is dat een reden om de moed te verliezen? Geenszins. Op de eerste plaats heeft Christus sowieso het laatste woord. Hij is niet alleen de alpha, de eerste letter van het Griekse alfabet, dus het begin, maar ook de omega, de laatste letter van het Griekse alfabet, dat wil zeggen: Hij bepaalt het einde van
alle dingen (vgl. Openbaring 1,8; 21,6; 22,13). Bovendien is er in de geschiedenis nooit een cultuur geweest die altijd is gebleven. Diverse culturen volgen elkaar op. Ook de huidige individualistische en seculiere cultuur loopt eens ten einde en zal door een andere cultuur worden opgevolgd, die voor het christelijke geloof hopelijk weer open zal staan.

In de tussentijd moeten we als christenen niet op de handen gaan zitten. Voelen wij ons soms vreemdelingen in de huidige seculiere cultuur, Suitbertus en Willibrord en de andere eerste geloofsverkondigers voelden zich ook vreemdelingen toen wij nog heidenen waren.
Maar dat wilden zij ook uitdrukkelijk. Jezus trok tijdens zijn aardse leven met de apostelen als vreemdeling door de steden en dorpen van Palestina, zonder vaste woon- of verblijfplaats. Zo wilden Suitbertus en Willibrord uitdrukkelijk naar het voorbeeld van Jezus en de apostelen hun vaderland verlaten en zich als ‘peregrini’ (pelgrims), dat wil zeggen vreemdelingen, onder ons begeven om ons de Blijde Boodschap te brengen. Hun spiritualiteit kan ons bemoedigen om ook als vreemdelingen in navolging van Jezus, de apostelen, Willibrord en Suitbertus in de huidige seculiere samenleving te getuigen van ons geloof in Christus in woord en daad.