December 2021

Alweer

En weer is het raak. Corona is helemaal terug. Eind september nam ik deel aan de jaarlijkse plenaire vergadering van de Pauselijke Academie voor het Leven. Daarbij zei een Italiaanse hoogleraar: “Men spreekt wel van het ‘postpandemie-tijdperk’ (dat wil zeggen: het tijdperk na de pandemie). Hoezo postpandemie-tijdperk? We zitten er nog middenin.” Hij had gelijk. Als gevolg van de vaccinaties was het covid-19 virus even minder zichtbaar, maar weg was het niet.

In oktober hield ik in Rome een lezing over de ethische aspecten van de covid-vaccins. Hierin had ik de euvele moed om (voorzichtig) te stellen dat we misschien wel van een morele vaccinatieplicht zouden moeten spreken. Naast waardering en instemming oogstte ik daarmee de kritiek van de ‘novaxers’, mensen die tegen covid-vaccins zijn en zich daarom niet laten inenten.
De kritiek richtte zich niet zozeer op het feit dat enkele covid-19 vaccins zijn ontwikkeld met gebruikmaking van cellijnen afkomstig van bijna vijftig jaar geleden geaborteerde menselijke foetussen. Dit is indirecte en verwijderde medewerking aan abortus. Deze kan worden gerechtvaardigd als men niet met abortus instemt en voor die verwijderde medewerking een naar verhouding voldoende ernstige reden heeft. En dat is de coronaviruspandemie zeker, omdat die het maatschappelijk en economisch leven over de hele wereld ontwricht.

De kritiek richtte zich vooral op het feit dat de covid-19 vaccins niet zouden werken tegen de overdracht van het virus en daarom geen bijdrage zouden zijn aan het Algemeen Welzijn, zoals ik als argument heb aangevoerd om vaccinatie te beschouwen als een morele plicht. Het Algemeen Welzijn, het fundamentele principe van de katholieke sociale leer, is het geheel aan voorwaarden, nodig opdat alle leden van de samenleving zich volledig als mens kunnen ontplooien. De bescherming van het leven en de gezondheid van iedereen in de samenleving maken evident deel uit van het Algemeen Welzijn.
De ‘novaxers’ hebben gelijk dat de werking van het vaccin na een aantal maanden afneemt. Daarom pleitte ik in mijn lezing ook voor een booster, een derde vaccinatie. In Italië en België waren ze daar toen al volop mee bezig. Echter, al werken vaccins minder na enkele maanden, ze zijn niet uitgewerkt. Ze belemmeren de overdracht van het virus niet helemaal, maar wel gedeeltelijk. De ingeënte persoon kan milde covid krijgen, maar de virusdeeltjes blijven minder lang in de neus achter, waardoor de kans op overdracht kleiner is.

Maar er komt nog iets veel belangrijkers bij. Het vaccin beschermt nog vrijwel altijd tegen ernstige vormen van covid en ziekenhuisopnamen. Van de patiënten met covid op de IC is 70 procent niet gevaccineerd, terwijl zij slechts circa 15 procent van de bevolking uitmaken. Als iedereen gevaccineerd is, blijven er ook IC-bedden beschikbaar voor patiënten die zware operaties moeten ondergaan, bijvoorbeeld wegens kanker, die moeilijk uitgesteld kunnen worden. Ook in dit opzicht is vaccinatie nog steeds een bijdrage aan het Algemeen Welzijn. Doordat vaccinatie een zorg-infarct voorkomt, beschermen de gevaccineerden het leven en de gezondheid van medemensen. Het recht op leven van mensen vloeit voort uit de waardigheid die zij hebben als wezens geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. Het is dus niet zo gek om vaccinatie te zien als een morele plicht (voor de goede orde: dit betekent niet dat ik voor gedwongen vaccinatie ben).

Het Algemeen Welzijn betreft niet alleen het eigen land, maar de hele wereld. Door mensen in Afrika geen vaccins te gunnen, kan het virus in hun continent welig tieren en zich muteren. Jezus zegt dat wat we voor onze medemensen in nood doen, we ook voor Hem doen (Mat. 25,40). Door Afrikanen gratis vaccins te verstrekken, die ze zich door armoede niet kunnen veroorloven, betonen we onze liefde zowel jegens Christus als onze Afrikaanse medebroeders en -zusters, erkennen we hun rechten en doen we bovendien onszelf goed. Dan komen we wellicht toch nog terecht bij de schapen aan Jezus’ rechterhand. En we helpen onszelf in dit aardse tranendal. Want als wij door vaccins zijn beschermd, maar Afrikanen niet, dan kunnen we er de klok op gelijk zetten dat het virus weer bij ons terugkomt. Misschien zelfs met grotere kracht, zoals nu in de vorm van de Omicron-variant.